Twee pijlers van Europa’s nieuwe groene handelsstrategie : EUDR & CBAM

De Europese Unie zet met haar Green Deal resoluut in op duurzame groei, eerlijke handel en bescherming van het klimaat. Twee nieuwe wetgevingen spelen daarin een sleutelrol: de EU Deforestation Regulation (EUDR) en het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Beide instrumenten moeten de milieu-impact van de Europese handel beperken, maar richten zich op verschillende uitdagingen. Waar de EUDR ontbossing in de toeleveringsketen wil tegengaan, pakt de CBAM de uitstoot van CO₂ bij import aan.

EUDR - Handel zonder ontbossing

De EUDR (European Union Deforestation Regulation) heeft als doel om te voorkomen dat Europese consumptie bijdraagt aan wereldwijde ontbossing en bosdegradatie. De wet verbiedt het op de EU-markt brengen, verhandelen, importeren of exporteren van producten die afkomstig zijn van ontboste gebieden of die bosdegradatie hebben veroorzaakt.

De regelgeving geldt voor grondstoffen en producten die vaak in verband worden gebracht met ontbossing, zoals koffie, cacao, hout, soja, palmolie, runderen en rubber.

Belangrijkste verplichtingen

Bedrijven die deze producten invoeren of exporteren, moeten aantonen dat hun toeleveringsketens ontbossingsvrij zijn en voldoen aan de nationale wetgeving van het productieland. Hiervoor is een EUDR-zorgvuldigheidsverklaring verplicht via een centraal EU-informatiesysteem.

De zorgvuldigheidsplicht houdt in dat bedrijven informatie verzamelen over hun producten, waaronder de geografische locatie van productiepercelen en het tijdstip van de oogst. Daarnaast moeten zij een risicobeoordeling uitvoeren om te bepalen of hun producten kunnen bijdragen aan ontbossing of bosdegradatie, en een risicobeperkingsplan opstellen waarin de genomen maatregelen om deze risico’s te beperken worden beschreven.

De EUDR wordt gefaseerd ingevoerd:

• 30 december 2025: van toepassing voor grote en middelgrote ondernemingen
• 30 juni 2026: uitbreiding naar kleine en micro-ondernemingen

Daarnaast benadrukt de EUDR het belang van het beschermen van de rechten van lokale gemeenschappen en inheemse volkeren – een dimensie die duurzaamheid verbindt met sociale verantwoordelijkheid.

Door de invoering van EUDR wordt de EUTR (EU-houtverordening) ingetrokken. Houtproducten die voor 29 juni 2023 zijn geproduceerd vallen nog wel onder de EUTR tot en met 31 december 2027.

CBAM – Een gelijk speelveld voor koolstofkosten

Waar de EUDR zich richt op natuurbehoud, is het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) ontworpen om ‘koolstoflekkage’ te voorkomen. Dit is het verschijnsel waarbij bedrijven hun productie verplaatsen naar landen met minder strenge klimaatregels.

De CBAM zorgt ervoor dat ingevoerde CO₂-intensieve producten dezelfde klimaatkosten dragen als goederen die binnen de EU worden geproduceerd. Het systeem dekt momenteel sectoren zoals staal, aluminium, cement, kunstmest, elektriciteit en waterstof, maar zal naar verwachting in de toekomst worden uitgebreid.

Belangrijkste verplichtingen

Sinds 1 oktober 2023 loopt een overgangsfase waarin importeurs alleen verplicht zijn om de aan hun producten gerelateerde CO₂-uitstoot te rapporteren – er is nog geen verplichting tot aankoop van certificaten.

Vanaf 1 januari 2026 moeten importeurs CBAM-certificaten aankopen via een centraal EU-platform. De prijs van deze certificaten volgt het gemiddelde van de EU-ETS (European Emissions Trading System)-veilingen. Bedrijven moeten dus hun emissies nauwkeurig in kaart brengen en kunnen geen voordeel meer halen uit productie in landen met lagere klimaatambities.

In 2025 stemde het Europees Parlement in met het zogenoemde Omnibus-pakket om de CBAM te vereenvoudigen. Eén van de belangrijkste voorstellen betreft een de-minimisdrempel. Deze zorgt ervoor dat invoer tot 50 ton per jaar per invoerder niet onder de CBAM-regels valt. In de praktijk betekent dit dat vooral kmo’s en particulieren met beperkte invoeractiviteiten van deze vrijstelling profiteren.

Vooruitkijken

Zowel EUDR als CBAM zullen grote impact hebben, vooral op bedrijven met complexe, internationale ketens. Wie nu al investeert in traceerbaarheid, transparante leveranciersrelaties en digitale ketenmonitoring, zal beter voorbereid zijn.

Bijkomende vragen over dit onderwerp? Aarzel niet om je vertrouwde HLB-adviseur te contacteren.

Benieuwd naar meer artikels? Lees meer artikels via www.hlb.be