Er zijn enkele nieuwigheden in de Vlaamse erf- en schenkbelasting. Zo is er een verlenging van de verdachte periode, wordt een vriendenerfenis mogelijk en wordt de techniek van duolegaten aangepast.
Verlenging verdachte periode
Een eerste wijziging is dat de verdachte periode voor niet-geregistreerde schenkingen zal stijgen van drie naar vier jaar. Bij niet-geregistreerde schenkingen is er geen schenkbelasting verschuldigd. Het risico is dat er erfbelasting verschuldigd wordt op deze niet-belaste schenkingen indien de erflater overlijdt binnen de drie jaar na de schenking. Deze periode zal verlengd worden naar vier jaar voor schenkingen die plaatsvinden vanaf 1 juli 2021. Indien de schenkingen vóór deze datum plaatsvinden, blijft de termijn van drie jaar gelden.
Het doel van de wetgever is om de mensen aan te moedigen om hun schenkingen te registreren aangezien de tarieven in de erfbelasting heel wat hoger liggen dan in de schenkbelasting.
Vriendenerfenis
Een volgende nieuwigheid is de introductie van de vriendenerfenis. Sinds 1 september 2018 is er een groter beschikbaar erfdeel, namelijk de helft van de nalatenschap en dit ongeacht het aantal kinderen. Een nadeel zijn de zeer hoge tarieven die van toepassing zijn wanneer men een deel van zijn erfenis toekent aan een vriend of een ver familielid. De tarieven tussen andere personen die dan van toepassing zijn, variëren van 25 % tot 55 %.
Door de introductie van de vriendenerfenis wordt het mogelijk om vrienden of verre familieleden op te nemen als begunstigde waardoor zij kunnen genieten van een lager tarief van 3 %.
Er zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. Zo zal dit tarief van 3 % enkel van toepassing zijn indien deze personen uitdrukkelijk door de erflater zijn aangewezen in een niet herroepen authentiek testament. Bovendien is het bedrag waarop het gunsttarief van 3 % wordt toegepast beperkt tot 15.000,00 euro. Dit leidt tot een maximale belastingbesparing van 3.300,00 euro. Het tarief tussen andere personen is namelijk 25% voor bedragen tot 35.000,00 euro. Het gunsttarief van 3 % in plaats van 25 % zorgt voor een besparing van 22 % op maximum 15.000,00 euro wat leidt tot een maximale belastingbesparing van 3.300,00 euro.
Hoe de vermindering wordt toegepast, hangt af van het aantal personen die werden aangewezen voor de vriendenerfenis. Indien er slechts één persoon is, zal de vermindering volledig voor deze persoon zijn. Indien er meerdere personen zijn aangewezen, zijn er twee mogelijkheden. Oftewel heeft de overledene zelf een verhouding tussen de personen voorzien oftewel zal de vermindering onder hen pro rato worden verdeeld.
In de aangifte nalatenschap zal de aanvraag tot vermindering uitdrukkelijk dienen te worden opgenomen.
De vriendenerfenis tegen 3 % zal ook in werking treden vanaf 1 juli 2021.
Wijziging techniek duolegaten
Een laatste nieuwigheid is een wijziging in het systeem van de duolegaten. Door gebruik te maken van een duolegaat kent men een deel van de nalatenschap toe aan een persoon die onderworpen is aan de hogere tarieven in de erfbelasting, maar zal deze persoon de belasting niet zelf moeten voldoen. We denken hierbij bijvoorbeeld aan een neef of nicht.
De techniek bestaat erin om een algemeen legaat ten voordele van een goed doel of liefdadigheidsinstelling in een testament op te nemen. Dit goed doel of liefdadigheidsinstelling dient echter aan 2 voorwaarden te voldoen. Zij dienen een bijzonder legaat uit te keren aan één of meer personen die onderworpen zijn aan een hoog tarief in de erfbelasting. Bovendien dienen zij zowel de erfbelasting op het bijzonder legaat te betalen als de erfbelasting op haar eigen deel. Dit is momenteel een verlaagd tarief van 8,5 %.
Het probleem hierbij is dat het ontwijken van de erfbelasting vaak primeert boven de steun aan het goede doel. Dit heeft de Vlaamse regering willen vermijden door een nieuwe berekeningsformule in te voeren waardoor het goede doel meer erfbelasting zal moeten betalen. De nieuwe berekening houdt in dat men het bedrag dat aan het goede doel wordt toegekend om de erfbelasting op het legaat aan de natuurlijke personen te voldoen aan de belastbare grondslag moet toevoegen om de erfbelasting te berekenen van de begunstigde natuurlijke personen. Hierdoor zal het goede doel meer erfbelasting moeten betalen en zal zij weinig of niets overhouden waardoor het goede doel het legaat waarschijnlijk niet meer zal aanvaarden.
De wijziging van het duolegaat treedt in werking vanaf 1 juli 2021. Hierbij is wel belangrijk om op te merken dat de testamenten die reeds vóór 1 juli 2021 werden opgesteld en waarbij de testator nog in leven is op 30 juni 2021 ook onderworpen zijn aan de gewijzigde regeling. Hierdoor is het interessant om uw testamant te herbekijken indien hierin een duolegaat voorzien is.
Ter compensatie van de gewijzigde regeling in verband met het duolegaat is er een tariefverlaging voor zowel schenkingen als legaten aan goede doelen. Vanaf 1 juli 2021 kan dit tegen 0 % waardoor het interessant kan zijn om een rechtstreekse schenking of legaat te doen aan een goed doel. Dit tarief van 0 % geldt enkel voor zuivere goede doelen. Wanneer de begunstigde een private stichting, ziekenfonds of beroepsvereniging is, blijft het tarief van 8,5 % (legaat) of 5,5 % (schenking) gelden.